Nowości – Wydawnictwo Arche

Historycy prawa Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie i ich działalność w latach 1919-1952

Reaktywowanie po niemal stu latach wszechnicy uniwersyteckiej w wielokulturowej stolicy dawnego Wielkiego Księstwa Litewskiego było naturalną konsekwencją dążeń lokalnej społeczności do posiadania ośrodka naukowego, który zaspokajałby potrzeby edukacyjne jego mieszkańców i gwarantował Wileńszczyźnie rangę jednego z centrów życia intelektualnego II Rzeczypospolitej. Niebagatelną rolę w tym dziele odegrały trzy pokolenia wileńskich historyków prawa, którzy nie tylko stworzyli oryginalną szkołę historii prawa, ale stali się również integralną częścią społeczeństwa wileńskiego, angażując się w działalność polityczną swego regionu i kraju. Praca Macieja Helmina stanowi pierwszą próbę prezentacji tego środowiska akademickiego.

Wstęp do prawoznawstwa

Wstęp do prawoznawstwa Gustava Radbrucha ukazał się po raz pierwszy w 1910 r. Książka była efektem wykładów, które Radbruch wygłosił w Handelshochschule w Mannheim, ale z czasem oderwała się od swojego wyłącznie propedeutycznego charakteru i współcześnie uchodzi za klasyczną pozycję światowej literatury prawniczej. Uczeń Radbrucha, teoretyk i filozof prawa Arthur Kaufmann, napisał o Wstępie do prawoznawstwa, że jest to książka „na poły teoretyczna, a na poły encyklopedyczna, na poły naukowa, a na poły literacka”. Już ta krótka opinia jest na tyle intrygująca, że powinna stanowić wystarczającą rekomendację, by przybliżyć dzieło polskim czytelnikom. A właściwie nie tyle przybliżyć, co raczej przypomnieć – praca Radbrucha ukazała się już bowiem w Polsce w 1924 r. w tłumaczeniu Czesława Znamierowskiego. I właśnie ten przekład postanowiliśmy wykorzystać, przygotowując niniejszą edycję Wstępu do prawoznawstwa.

Jerzy Zajadło

Sapientia ars vivendi putanda est

Piosenki i pieśni

Leszek Wójtowicz ukończył studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, ale prawnikiem nie został. Już jako student zaczął śpiewać w Piwnicy pod Baranami. W listopadzie 1980 roku wystąpił tam po raz pierwszy z własnym recitalem. Zaśpiewał wtedy Moją litanię, piosenkę za którą kilka miesięcy później na festiwalu w Opolu otrzymał jedną z głównych nagród. Po wprowadzeniu stanu wojennego występował w prywatnych mieszkaniach i kościołach. Kasety z jego piosenkami ukazywały w drugim obiegu wydawniczym, emitowało je Radio Wolna Europa i Głos Ameryki. W wolnej Polsce pozostał wierny krakowskiej Piwnicy. Można go tam nadal usłyszeć, jak śpiewa „o sprawach, które wszyscy znamy”.

Książka zawiera teksty blisko 150 piosenek Leszka Wójtowicza i jest ilustrowana pracami gdańskiego grafika Czesława Tumielewicza.

Prymat racji stanu. Idee polityczne Adolfa Bocheńskiego

wrzesień 17, 2024
by admin9459

Wychodzę z założenia, że dwa czynniki wyznaczają aktualność pisarstwa Adolfa Bocheńskiego. Pierwszym z nich jest agresja Rosji przeciw Ukrainie. Adolf Bocheński był prekursorem polskiej polityki wschodniej, pierwszym publicystą, który w sposób pogłębiony wyjaśnił pozytywny sens istnienia niepodległej Ukrainy dla bezpieczeństwa Polski. Drugim istotnym argumentem przemawiającym za przypomnieniem twórczości Bocheńskiego jest wzrastające znaczenie potencjału instytucjonalnego państwa. Adolf Bocheński nie godził się na destrukcję demokracji parlamentarnej. Uważał, że najlepszą odpowiedzią na autorytaryzm jest rządna demokracja. Był zdania, że można stworzyć syntezę sprawnej i stabilnej władzy wykonawczej przy respekcie dla podziału władzy i poważnej roli parlamentu. Dobre i sprawne państwo nie powinno budować swej siły kosztem niezależności sądownictwa, ciał pośredniczących i samorządu terytorialnego. Przeciwnie, może czerpać energię z żywotności tych instytucji i różnorodności kulturowej kraju.

/ze Wstępu/

Treść uzasadnienia w polskim procesie karnym

Autor poddał analizie instytucję uzasadnienia w polskim procesie karnym. Tematyka badawcza pracy jest na pewno bardzo aktualna i ważna, szczególnie w obliczu […] narastającej profesjonalizacji tej gałęzi życia społecznego. Z sądów praktycznie zniknęli ławnicy, przybyło osób świadczących profesjonalne usługi zastępstwa procesowego i w konsekwencji język komunikacji między uczestnikami postępowań sądowych stał się znacznie bardziej hermetyczny. Jednocześnie jednak proces karny to miejsce, w którym ważą się losy jednostki […]. Aby mógł pełnić swoje wychowawcze cele musi więc posługiwać się narzędziami i środkami zrozumiałymi dla przeciętnego odbiorcy. Podjęcie się przez autora stworzenia opracowania poświęconego instytucji uzasadnienia należy więc uznać za bardzo trafne.

dr hab. Dobrosława Szumiło-Kulczycka, prof. UJ

Rozprawa Tomasza Kantego to niewątpliwie opracowanie o naukowym charakterze. Taki jej status wynika z faktu, iż problematykę uzasadnienia w polskim postępowaniu karnym przedstawiono w niej w sposób rekomendowany przez współczesny paradygmat profesjonalnego poznawania instytucjonalnych zjawisk prawnych, a więc w sposób, który – krótko przypomnijmy – nie zamyka ich oglądu optyką jedynie dogmatyczno-prawną, wyznaczoną brzmieniem stosownych przepisów prawnych i adekwatnie zrealizowaną ich wykładnią, lecz podejmuje trud wyświetlenia ich teoretycznej istoty, będącej dziełem intelektualnie i aksjologicznie racjonalnego twórcy. Warto także podkreślić, że oryginalna i teoretyczna koncepcja uzasadnienia w procesie karnym, którą rozwinął autor, jest również wartościowa w wymiarze legislacyjnym, bo uzmysławia potrzebę pilnej rewizji wielu unormowań systemu prawa karnego procesowego obowiązującego w Polsce.

prof. dr hab. Łukasz Pohl

Szklanki żydowskiej krwi

czerwiec 12, 2024
by admin9459

Zimą 1972 roku w swoim domu na Wybrzeżu umiera dobiegający osiemdziesiątki Leopold Merst, potomek rodziny galicyjskich Żydów. Wnuk, który mieszkał z nim pod jednym dachem, nie potrafi pogodzić się z tym, że całe bogate życie dziadka rozpłynie się w niebycie. Sięgając do rodzinnych opowieści, starych zdjęć i listów, historycznych książek i dokumentów przystępuje do pisania wspomnień niejako w zastępstwie zmarłego. W ten sposób zdarzenia sprzed dziesięcioleci przeplatają się ze współczesnością, tworząc fascynującą obejmującą całe stulecie opowieść o losach polsko-żydowskiej rodziny.

Dariusz Filar łączy w swej opowieści różne światy: polski i żydowski. Jego książka utwierdza mnie w dwóch przeświadczeniach. Po pierwsze, że polskość ze swej istoty jest hybrydowa i na tym zasadza się jej piękno i bogactwo. Po wtóre, że Polacy i Żydzi nigdy się duchowo i mentalnie nie pogodzą, dopóki my Polacy nie uznamy zagłady narodu żydowskiego, która dokonała się na naszych oczach, za część naszej własnej historii, za naszą polską tragedię.

Jarosław Kurski, autor książki „Dziady i dybuki”

Pożytki z czytania. Eseje nie tylko dla adwokatów

czerwiec 12, 2024
by admin9459

Niniejszy zbiór obejmuje większość moich tekstów opublikowanych w piśmie adwokatury polskiej "Palestra" w latach 2011-2023 w rubryce "Gawędy adwokata bibliofila". Ich tematyka nie ogranicza się do książek. Słowo pisane, aczkolwiek obszernie cytowane, stanowi nie ograniczenie, ale raczej punkt wyjścia do rozważań o sprawach, które uważałem za istotne w dacie przygotowywania każdego z tekstów. Choć z racji profilu czasopisma "Palestra" adresatem moich wypowiedzi byli w pierwszym rzędzie adwokaci (postrzegani częściej jako humaniści niż jako fachowcy) do lektury tego zbioru zachęcam wszystkich ciekawych świata czytelników.

Andrzej Tomaszek
/fragment Wstępu/

Aleksander Hall. Marzenie o polskiej prawicy

Aleksander Hall w czasach PRL był działaczem opozycji demokratycznej, współzałożycielem Ruchu Młodej Polski i redaktorem ukazującego się poza zasięgiem cenzury „Bratniaka” oraz „Polityki Polskiej”. Uczestniczył w obradach okrągłego stołu. W wolnej Polsce został ministrem w rządzie Tadeusza Mazowieckiego i dwukrotnie zasiadał w Sejmie RP.

Książka składa się z dwóch części. Część pierwsza, autorstwa prof. Tomasza Sikorskiego (Uniwersytet Szczeciński), mówi o politycznej działalności Aleksandra Halla w latach 70. i 80. ubiegłego wieku. Natomiast w części drugiej, którą przygotował prof. Jacek Wojnicki (Uniwersytet Warszawski), znajdują się wypowiedzi Halla (publicystyka, wywiady, wystąpienia sejmowe) z okresu 1989-2001.

Aleksander Hall należy do wąskiej grupy wspaniałych ludzi, których poznałem, prowadząc działalność publiczną. Spotkaliśmy się w rządzie Tadeusza Mazowieckiego. Był moim niezawodnym sojusznikiem w procesie reformowania gospodarki.

Leszek Balcerowicz

Aleksandrowi Hallowi zawdzięczam propozycję włączenia się w prace na rzecz przebudowy Polski po przełomie ustrojowym 1989 roku. Propozycję przyjąłem m.in. dlatego, że miałem o nim ugruntowaną opinię, jako o człowieku o ogromnej przyzwoitości, jako o polityku łączącym głęboką ideowość z rozsądkiem i umiarem.

Bronisław Komorowski

Polska prawica tradycyjnie słabo porozumiewała się z obozem cywilizowanej demokracji, tak było i tak pozostało. Tym większa zasługa takich ludzi jak Aleksander Hall, który prawicę próbuje cywilizować.

Adam Michnik

W myśli Aleksandra Halla odnajduję syntezę poglądów dwóch osób, z którymi się przyjaźnił: Tadeusza Mazowieckiego i Wiesława Chrzanowskiego. Aleksander Hall bezustannie przypomina, że działalność społeczna i polityczna powinna być moralna.

Ojciec Ludwik Wiśniewski OP