Książki – Strona 6 – Wydawnictwo Arche

Dziedzictwo przeszłości. Gustaw Radbruch: portret filozofa, prawnika, polityka i humanisty

Celem książki jest prezentacja sylwetki wybitnego niemieckiego filozofa, prawnika, polityka i humanisty – Gustawa Radbrucha (1878-1949). Wydawało się, że jego koncepcje filozoficzno-prawne należą już w gruncie rzeczy do przeszłości i powinny stanowić przedmiot zainteresowań wyłącznie ze strony historyków myśli polityczno-prawnej. Tymczasem upadek Muru Berlińskiego spowodował, że obserwujemy gwałtowny renesans badań nad życiem i twórczością Gustawa Radbrucha, ponieważ jego koncepcja ustawowego bezprawia i pozaustawowego prawa znalazła praktyczne zastosowanie w rozliczaniu zbrodni systemu komunistycznego byłej NRD. W opinii Autora Radbruch stanowi ogniwo łączące klasyczną filozofię prawa przełomu XIX I XX wieku z tym, co występuje we współczesnej niemieckiej jurysprudencji.

/fragment Przedmowy/

Dylematy humanitarnej interwencji

Kwestia legalności i legitymizacji humanitarnej interwencji jest sprawą poważną zarówno z punktu widzenia przyszłości pokoju i bezpieczeństwa na świecie, jak i przestrzegania praw człowieka. Bez przesadnego patosu można powiedzieć, że decyduje czasami w sensie pozytywnym i negatywnym o milionach ludzkich istnień. Kiedy w różnych częściach świata dochodzi do humanitarnych katastrof spowodowanych wewnętrznymi konfliktami, z którymi nie chcą lub nie potrafią sobie poradzić pogrążone w chaosie miejscowe władze, i kiedy konflikty te mogą w każdej chwili zagrozić bezpieczeństwu i pokojowi w regionie lub na świecie, wówczas najczęściej odzywają się głosy: „coś trzeba zrobić”.

W dzisiejszym stanie rzeczy nie zawsze jednak wiadomo tak naprawdę „co można zrobić” i „co powinno się zrobić”. Dopóki etyka, polityka i prawo rozbiegać się będą w różnych kierunkach, dopóty owo „coś” oznaczać będzie w sferze prawa – normatywną bezsilność, w etyce – puste moralizatorstwo, a w polityce grę interesów. Konsekwencją takiego stanu rzeczy jest albo przesadna bierność, stawiająca pod znakiem zapytania podstawy etyczne, polityczne i prawne współczesnej społeczności międzynarodowej, albo przesadna aktywność, pozostawiająca zbyt szeroki margines dowolności i otwierająca pole do potencjalnych nadużyć ukrytych za parawanem pozornego humanitaryzmu.

/fragment Wprowadzenia/

Odpowiedzialność za Mur

Problem rozrachunku z komunistyczną przeszłością wzbudził w zjednoczonych Niemczech gwałtowne kontrowersje. Publiczną debatę zdominowała zwłaszcza kwestia wymierzenia kary osobom odpowiedzialnym za powstanie i funkcjonowanie szczególnego reżimu panującego na granicach NRD. Wyroki które zapadły w trakcie procesów tzw. „strzelców przy Murze Berlińskim” usatysfakcjonowały nielicznych. Za charakterystyczną należy raczej uznać wypowiedź Bärber Bohley, znanej niemieckiej malarki, w latach osiemdziesiątych działaczki NRD-owskiej opozycji demokratycznej: „oczekiwaliśmy sprawiedliwości, a otrzymaliśmy państwo prawa”. Ta bardzo smutna konstatacja zmusza do refleksji.

Czy pomiędzy materialnie pojętą sprawiedliwością a formalnymi wymogami państwa prawa rzeczywiście istnieje nieprzezwyciężalna sprzeczność?

Czy młodego enerdowskiego żołnierza należy traktować jako współuczestnika systemu bezprawia, czy też raczej uznać go za ofiarę zbrodniczej indoktrynacji?

Jak uniknąć sytuacji, w której głównymi beneficjentami ochrony praw człowieka stają się nagle osoby, które w przeszłości rażąco te prawa łamały?

W jakim kierunku rozwijać prawo na poziomie krajowym i międzynarodowym, by sprostało ono wyzwaniom okresu transformacji i nie wpadło w pułapkę własnych samoograniczeń?

Książka Odpowiedzialność za Mur stanowi próbę odpowiedzi na te pytania.

Formuła Radbrucha

Książka poświęcona poglądom Gustawa Radbrucha, w szczególności słynnej formule Radbrucha i jej recepcji we współczesnej doktrynie prawniczej i orzecznictwie sądowym. W historii filozofii prawa – pisze we „Wprowadzeniu” Jerzy Zajadło – mało jest myśli, które wpłynęłyby w sposób tak znaczący na naukę i praktykę prawa, jak sformułowana w 1946 roku teza, znana w literaturze pod nazwą formuły Radbrucha: „Konflikt między sprawiedliwością i bezpieczeństwem prawnym należałoby rozwiązać w ten sposób, ażeby prawo pozytywne zagwarantowane przez ustawodawstwo i władzę państwową miało pierwszeństwo również i wtedy, gdy treściowo jest niesprawiedliwe i niecelowe, chyba że sprzeczność ustawy pozytywnej ze sprawiedliwością osiąga taki stopień, że ustawa jako »prawo niesprawiedliwe« powinna ustąpić sprawiedliwości”.

Adwokatura wileńska 1918-1939

Na opracowanie składa się pięć rozdziałów. Rozdział pierwszy zawiera syntetyczną charakterystykę dziejów adwokatury wileńskiej do 1914 roku. Rozdział drugi poświęcony został budowie struktur i działalności samorządu adwokackiego w Wilnie w latach 1918-1922. W rozdziale trzecim scharakteryzowano ustrój izby adwokackiej w Wilnie w okresie 1922-1939. Rozdział czwarty koncentruje się na takich zagadnieniach jak: reprezentacja interesów zawodowych, system kształcenia kadr adwokackich, sądownictwo dyscyplinarne oraz polubowne, a także zarządzanie majątkiem Izby Wileńskiej.

Natomiast piąty rozdział dotyczy spraw wychodzących poza krąg zadań ustawowo zleconych przez przepisy prawne regulujące tryb działalności polskiej adwokatury i obejmuje takie czynności jak: prowadzenie Biblioteki Adwokackiej, udzielanie porad prawnych osobom niezamożnym, angażowanie się w sprawy z zakresu patronatu więziennego, redagowanie periodyków naukowych, prowadzenie badań naukowych. Zakończenie pracy poświęcone zostało wojennym losom adwokatów wileńskich, poddawanych w czasie okupacji niemieckiej i sowieckiej różnego rodzaju represjom.

Wpływ tymczasowego aresztowania na stosunek pracy pracownika

Autorka rozważa w publikacji zagadnienie prawne wpływu tymczasowego aresztowania pracownika na kształt i istnienie stosunku pracy. Uregulowanie tej instytucji ma na celu zarówno realizację zasady domniemania niewinności w płaszczyźnie prawa pracy, jak i wyważenie funkcji ochronnej i organizatorskiej prawa pracy. Zastosowanie tego środka zapobiegawczego wywołuje określone konsekwencje w treści stosunku pracy (zarówno umownego, jak i pozaumownego), które prowadzą do jego wygaśnięcia po upływie określonego czasu.

Jedna czy wiele procedur karnych

Dzieje adwokatury gdańskiej

Monografia powstała z okazji sześćdziesiątej rocznicy utworzenia Rady Adwokackiej w Gdańsku. W kilku pierwszych rozdziałach autorzy wspominają o początkach polskiej palestry (Polska przedrozbiorowa, zabory, okres międzywojenny). Zasadniczą część pracy rozpoczyna rozdział, w którym ukazano pierwsze lata istnienia Rady Adwokackiej w Gdańsku po zakończeniu II wojny światowej. Dalszy segment książki przedstawia tworzenie się struktury organizacyjnej Izby Adwokackiej oraz funkcjonowanie nowej formy działalności profesjonalnej, jaką stały się zespoły adwokackie. Wewnętrzna sytuacja adwokatury polskiej w czasach PRL była zawsze pochodną wydarzeń, które wstrząsały podwalinami istnienia tego państwa. Stąd też w publikacji nie mogło zabraknąć chociażby zasygnalizowania takich momentów i zjawisk, jak październikowe przemiany 1956 roku, skutkujące pierwszymi wolnymi wyborami w Izbie Gdańskiej.

Kolejna część pracy została poświęcona latom 1964-1982. W rozdziale następnym, niewątpliwie najbardziej interesującym z punktu widzenia najnowszej historii politycznej Polski, przybliżono chwalebną kartę udziału gdańskiego środowiska adwokackiego w procesach politycznych, w których broniono ludzi walczących o wolność, niepodległość i demokrację. Kolejny fragment książki dotyczy sytuacji adwokatów i korporacji adwokackiej po przełomie 1989 roku. Pracę zamyka rozdział poświęcony pozazawodowej działalności gdańskiej palestry.

Aleksander Meysztowicz. Portret polityczny konserwatysty

Aleksander Meysztowicz (1864-1943) – polityk, konserwatysta, działacz środowisk ziemiańskich. W latach 1909-1917 poseł z wyboru do rosyjskiej Rady Państwa w guberni kowieńskiej. Od 1921 do 1922 prezes Tymczasowej Komisji Rządzącej Litwy Środkowej. Następnie, po przewrocie majowym, w okresie 1926-1928, minister sprawiedliwości w gabinetach Józefa Piłsudskiego i Kazimierza Bartla. Wieloletni prezes Zarządu Wileńskiego Banku Ziemskiego, blisko związany z redakcją „Słowa” kierowanego przez Cata-Mackiewicza.

Gente Lithuana, natione Lithuana. Myśl polityczna i działalność Konstancji Skirmuntt (1851-1943)

Konstancja Skirmuntt, o której poglądach i działalności traktuje książka Dariusza Szpopera, należała do wąskiego grona publicystów i działaczy politycznych przełomu XIX i XX wieku, którzy swoją postawą starali się moderować relacje pomiędzy narodami zamieszkałymi od wieków na terenach byłego Wielkiego Księstwa Litewskiego. „Dane jej było – pisze autor – funkcjonować w czasach dla Litwy szczególnych, w dusznej i mrocznej atmosferze carskich represji, które ogarnęły kraj po klęsce z 1863 roku, w dobie budzenia się do pełni życia odwiecznego etnicznego żywiołu i krystalizacji narodowego pierwiastka litewskiego, a także po wydarzeniach lat 1914-1921, gdy Pińsk, miasto, z którym na wiele dziesięcioleci związał ją los, znalazł się w granicach odrodzonego Państwa Polskiego. Już od dzieciństwa konsekwentnie podkreślała zarówno swoją litewską tożsamość narodową wywiedzioną z głębokiego umiłowania dziejów Wielkiego Księstwa Litewskiego, jak też olbrzymie przywiązanie do dorobku jego kulturowej, czerpiącej z inspiracji chrystianizmu, par excellence okcydentalnej tradycji, na którą tak silnie oddziaływały także przez Polskę wpływy Zachodu Europy.

W dobie tworzenia się nowożytnego języka litewskiego przypominała patriotom swego kraju, iż także polszczyzna jest w nim równoprawnym narzędziem werbalnej komunikacji i dla olbrzymiej liczby Litwinów, obywateli byłego Wielkiego Księstwa Litewskiego jawi się nie tylko jako swoista, od wieków funkcjonująca lingua Franca, ale też stanowi mowę ich rodzinnego domu. Dążyła też, czasem wbrew prawie wszystkim i wszystkiemu, by wzajemne litewsko-polskie relacje były wolne od wszelkich przejawów nacjonalizmu i symptomów hegemonistycznego myślenia”.

1 2 3 4 5 6 7 8 9

Posts navigation